ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 10، دی 1399 ، شماره پی در پی 56

انعکاسِ فرهنگ و ادبِ کلاسیکِ ایران در اشعار قیصر امین‌پور

صفحه (251 - 275)
علی اکبر قاسمی گل افشانی ، منوچهر اکبری (نویسنده مسئول)، جلیل تجلیل ، عبدالرضا سیف
تاریخ دریافت مقاله : خرداد 1399
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : مرداد 1399

چکیده

شاعرانِ جوان در روزگار ما کمتر با فرهنگ و ادب کلاسیک ایران آشنایی دارند. ناآگاهی بعضی از شاعرانِ جوان نسبت به میراث بزرگ فرهنگی و ادبی ما سبب شد تا شعرهای آنها کم‌مایه و کم‌فروغ جلوه کند. آنها متاسفانه به این موضوع کمتر عنایت دارند اگر شاعران برجستۀ معاصر نظیرِ نیما و اخوان و شفیعی‌کدکنی به درجه ای از اهمیت و اعتبار رسیدند پیشتر با شعر و فرهنگ و ادب کلاسیک ایران آشنایی پیدا کردند؛ آنها را خوب خواندند و فهمیدند. بخاطر اهمیت موضوع، اشعار قیصر امین‌پور(1386 – 1338) را مورد پژوهش قرار دادیم تا انعکاس فرهنگ و ادب کلاسیک ایران را در اشعار او نشان دهیم. قیصر امین‌پور دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی و استاد دانشگاه تهران بود و در زمینه های شعر و نثر ادبی و همچنین در حوزۀ پژوهشهای ادبی فعالیت می‌کرد. روش پژوهش حاضر به طریق کتابخانه ای صورت گرفته است و پرسشهای اساسی آن عبارت است از: 1- آیا قیصر امین‌پور در اشعارش از ادب و فرهنگ کلاسیک ایران و میراث گذشتگان ما بهره گرفته است؟ 2- این تأثیرپذیری از فرهنگ و ادب کلاسیک ایران چگونه خودش را در اشعار قیصر نشان داده است؟ 3- قیصر امین‌پور به کدام دوره یا سبک ادبی، بیشتر علاقه مند بود و از آن بهره گرفته است؟ در این پژوهش واژه به واژۀ اشعار او را خواندیم و تأثیرپذیریهای گوناگون را از جنبه های مضمون، تصویر، ترکیب و تعبیر و ... از فرهنگ و ادب کلاسیک ایران نشان دادیم.

کلمات کلیدی
قیصر امین‌پور , شعر معاصر , انعکاس , ادب و فرهنگ کلاسیک ایران

• - قرآن کریم.
• - «آینه‌های ناگهان».امین‌پور، قیصر (1385). تهران: افق.
• - «امثال و حکم». دهخدا، علی‌اکبر (1379). چهار جلد. تهران: امیرکبیر.
• - «این‌کیمیای هستی». شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1397). تهران: سخن.
• - «به قول پرستو».امین‌پور، قیصر(1386). تهران: افق.
• - «تاریخ بلعمی؛ ترجمه تاریخ طبری». بلعمی، ابوعلی (1385). تصحیح محمدتقی بهار، به کوشش محمد‌پروین گنابادی. تهران: زوار.
• - «تذکره‌الاولیاء».عطار، فریدالدین(1398). تصحیح محمد‌رضا شفیعی‌کدکنی. تهران: سخن.
• - «ترجمۀ کلیله و دمنه». نصرالله‌منشی، ابوالمعالی ( 1374 ). تصحیح مجتبی مینوی. تهران: امیرکبیر.
• - «تنفس صبح». امین‌پور، قیصر (1387). تهران: سروش.
• - «چهارمقاله». نظامی عروضی، احمد (بی‌تا). تصحیح محمد قزوینی. به کوشش محمد معین. تهران: ارمغان.
• - «ستور‌ زبان عشق». امین‌پور، قیصر(1386). تهران: مروارید.
• - «دیوان». بیدل، عبدالقادر(1386). تصحیح محسن آثار جوی. دو جلد. تهران: سنایی.
• - «دیوان».حافظ، شمس‌الدین‌محمد (1381). کوشش خلیل خطیب‌رهبر. تهران: صفی‌علی‌شاه.
• - «دیوان».خاقانی، بدیل (1382). تصحیح ضیاء‌الدین سجادی، تهران: زوار.
• - «دیوان».خیالی بخارایی، احمد ( 1352). تصحیح عزیز دولت‌آبادی. تبریز: موسسۀ تاریخ و فرهنگ ایران.
• - «دیوان».صائب، میرزا محمّدعلی (1387). کوشش محمّد قهرمان، شش جلد، تهران: علمی و فرهنگی.
• - «دیوان».عطار، فریدالدین (1376). تنظیم جهانگیر منصور. تهران: نخستین.
• - «دیوان». نوایی، علیشیر (1375). ‌اهتمام رکن‌الدین همایونفرخ. تهران: اساطیر.
• - «شاعر آینه‌ها». شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1379). تهران: آگاه.
• - «فرهنگ اشارات». شمیسا، سیروس (1377). تهران: فردوسی.
• - «فرهنگ تلمیحات». شمیسا، سیروس (1378). تهران: فردوس.
• - «قصص‌الانبیا». نیشابوری، ابواسحق (1359). اهتمام حبیب یغمایی. تهران: ترجمه و نشر کتاب.
• - «قصۀ یوسف (ع)». طوسی، احمد (1392). اهتمام محمد روشن. تهران: علمی و فرهنگی.
• - «کلیات». اوحدی، رکن‌الدین (1391). تصحیح سعید نفیسی. تهران: سنایی.
• - «کلیات».سعدی، مصلح‌الدین (1376). تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: ققنوس.
• - «کلیات». نظامی، ابومحمد الیاس(1374). اهتمام پرویز بابایی. تهران: راد.
• - «کلیات شمس تبریزی». مولوی، جلال‌الدین (1381). کوشش توفیق سبحانی. تهران: قطره.
• - «گشت‌وگذاری در دستور زبان عشق». قاسمی‌گل‌افشانی، علی‌اکبر (1386)،کیهان فرهنگی، آذر، سال بیست و چهارم، ش 254، صص 71 – 67.
• - «گلشن راز». شبستری، شیخ‌محمود (1385). تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: چاپ و نشر بین‌الملل.
• - «گلها همه آفتابگردانند». امین‌پور، قیصر (1386). تهران: مروارید.
• - «مبانی عرفان و تصوف و ادب پارسی». حائری، محمدحسن (1386). تهران: علم.
• - «مثنوی». مولانا، جلال‌الدین (1372). تصحیح محمد استعلامی. تهران: زوار.
• - «مرصاد‌العباد». نجم‌رازی، عبدالله (1377). ‌اهتمام محمدامین ریاحی. تهران: علمی وفرهنگی.
• - «مناقب‌العارفین». افلاکی، شمس‌الدین (1385). کوشش تحسین یازیجی. تهران: دنیای کتاب.
• - «منطق‌الطیر». عطار، فریدالدین (1383). تصحیح محمد‌رضا شفیعی‌کدکنی.تهران: سخن.
• - «مونس‌العشاق». سهروردی، شهاب‌الدین (1374). تهران: مولی.
• - «نوشته بر دریا». شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا( 1385). تهران: سخن.
• - «هفت اورنگ». جامی، عبدالرحمن (1385). تصحیح مرتضی مدرس گیلانی. تهران: اهورا.